XML version dated March 02, 2004. © Douglas R. Parks, Indiana University.

43

The Eagle Trappers

Alfred Morsette

wetatunaaʾiitíštA  sinoó  –  nuuxitUhčituúʾU  –  niihéʾ  sAhkAhaáhniniʾ  AhnuxtaaNIhuúNU  tinaraanoótA  sáhniš  wiitatshaánuʾ  na  káNIt. 
tuuxitUhčituúʾU  niiháʾ  nuuNAhuukatAhuúNU. 
kaakíʾ nakuhnaaʾeéRIt  tiíNI. 
wetuhnaa-  huunuuʾiruútIt. 
šeéNIt  wekaakiíhiʾ  niiʾaNAsuuxa-  koóčI  niiʾAhnuuxakaawaáWI. 

nikuwitúxkUx  niihéʾ  anuuNAhuukatA-  huúNU  niiʾAhneetUhpakútkUx. 
nikutišwačeehUxuúkuʾ. 

wah  wiiteešútš  noowitiraáNAt. 
witihpiʾaananíkUx. 
noowitiraanuukatáʾAt  nuunatskatAhkáʾU  niitinátkUx  tiNAhunaanoótA  hunaanapsíniʾ. 
nuuwitiihíʾ  čéstIt  niiwenaraanátA. 

noowitiwáčiʾ  taanikutIhunaáʾA  hunaahkaWAhaánuʾ  neétAhkas  niinakUhunuuwaáWIhu  tiihéʾ. 

noowitiinaaheéRIt. 
noowitiinakánoʾ  aka-  naanuútuʾ. 
witiroohuNIhuúʾU  wehnaRAhkaáWI. 
taanikukooxtooxUhuunaahnaanúʾAt. 

noowitiinakAhkároʾ  –  hunaaníniʾ  –  wešohnihnunaahnata-  waawíhA. 
noowitiNAhčitaatút. 
na  witsaapaaNIš-  teéWA  wehninaaNAhuuWIsátA  wehninaaheerikú  niiNAhkuRAhkaawaáWI. 

na  noowitiwaákoʾ  áxkUx  wiítA  niišakiRAxaáhNA  --  kuwiteešaáʾA  kuúNUx tunaaWIhkhuúNAx  na  AhnuuxAxaáʾA  tawaáx  --  na  noowitiwaákoʾ  wah  nakuraawireéhAs  niina-  kuúkUx  niinakUsuutUhwiʾuúʾA. 
šuxtaahnaaneewaáhAs. 

wah  noowitiraáNAt. 
taanikuwitAxunaahé. 
witi-  raáhWA. 
noowitiinaahiwaáRIt  wehnihnunaahnatawaawíhA  áxkUx  nakuúkUx. 
Ahnoowitiíʾot  áxkUx  niiNAhkuúkUx  na  uunaákUx  witiihíʾ  čéstIt  wehnaraanawáNA. 
kaakíʾ AhnooʾiiRAsačirúxkUx. 

wah  –  áxkUx  tinaákUx  wiiteešútš  –  nikunoowituúta  wehnakaáWI. 
na  niikohnuuxawé  AhnuxtaanoótA. 
–  tákuʾ kaakuhtaaʾiitáWI  niikoNUsuusakunaánuʾ  AhnuxtaanoótA  wehnihpiʾaananíkUx. 

na  witiRAsawéʾ  –  číkuʾ  pítkUx  –  wešiNIhkuutuuníkUt  neétAhkas. 
na  wititawéʾ  áxkUx  číkuʾ NAhkuutuuníkUt. 
na  wituxtawéʾ  áxkUx  wiiteešútš. 
ahnoowitunaa-  čiteeʾaanúʾ. 
číkuʾ kanawitoxkUxaáhuʾ  niiʾAhnúxkUx. 
číkuʾ kanawitUsuuxuuníkUt  neétAhkas  niiʾAhnakaáWI. 

noowitiwáčiʾ  –  tinaákUx  –  niišakiRAxaáhNA  wetiroohuúʾU  nataakuraakaaʾišwó. 
toxtaakawíreehAs. 

wehnaaheešá  noowitiwaákoʾ  tinaákUx  číkuʾ kanaNUsuu-  xuuníkUt  neétAhkas  waxtóh  kunoxtuNUhúhkUx. 
číkuʾ naahtAhkuutuuníkUt. 
číkuʾ nuhnaawiʾúxtA  aatuxkaaʾiišátA. 
atípaʾ  –  tatsuxwakuNAxéʾ  –  číkuʾ NItkuhniWIsátA  neétAhkas. 
na  weneekunaačiteeʾá. 
wah  tsu  nee-  túxkUx. 
–  šuxtaakaaʾišwóʾ. 
šuxtaahnaáNAt. 
–  čiitíʾIš  niiha-  weéNA  číkuʾ nookananiiraakaWAhaanaáNA  na  neetaahkaaʾiíšAt  na  ItwísAt. 
čiitíʾIš  niihaweéNA  nikukoo-  xUsakunaánuʾ  tuuxUhúhkUx  skána. 

wah  nooWIšitihnuunáwaʾ. 
noowiteeRAhkaaʾiíšaʾ  uunaraa-  noótA  tsu  tinaákUx  wiiteešútš  nookaakeéʾaʾ. 

noowitiroočiwiníhnoʾ  niiʾAhnakaáWI  witohnuuta-  kanáʾU. 
–  witiroočíWI. 
witiraaNAhuuwísAt. 
–  skaná  wehnakaáWI  tinaákUx  wiiteešútš  noowitikatistatateétIt. 
číkuʾ tehnakawátAt  na  nohnaáNAt  niiʾAhnanuunakaáWI. 

a  či  wešitehnuhnuníkUx  sanánat. 
nooWIši-  tiinaʾíwaahAt. 
–  nooWIšitiNAhwanuuxítIt. 
–  nooWI-  šitihkoótIt. 
witihkoótIt  wiiteešútš. 

nawáh  tsu  uunaraanoótA  witaRAhkaaʾiíšaʾ. 
witaRAhwísaʾ. 

wah  inaániʾ  skaná wiítA  kuwituuxAxaáʾA. 
inaániʾ  čukú náʾAt  wehnaRAxwé  inaániʾ. 

wah  kaakaáʾ. 
skaná  tiíkUx. 
tiwaákoʾ  čiitíʾIš  niihaweéNA  koxtikaaʾiíšAt. 
číkuʾ kaakUsuuxuu-  níkUt  neétAhkas. 
tunaačiteeʾá. 
na  štoh  witiinuuteštoósI  čiitíʾIš. 
na  neetaahkaaʾiíšAt. 

na  wewitiraačeéʾA  kanaahneeWIsAhú. 
na  wewitIsakunaaNUhtáʾAt  čiitíʾIš. 

na  noowitiwaákoʾ  tinaákUx  wiítA  wetiraačeenaá-  NIš. 
číkuʾ naahkuúʾUt. 
čiraátoʾ itaraápoʾ. 

na  wiiteešútš  noowitohniNAsačipí  číkuʾ niiko-  NUsuxtaánuʾ. 
–  na  štoh  nootiraáNAt. 
–  nootiRAhwísAt. 

na  šeenoowituúʾUt  iiʾAhnanúxkUx. 
číkuʾ kanaWI-  šitiiteéRIt  wešiniNAxwé. 
šikaakihnunáx. 

wah  šitehnihkoótIt. 

na  nooteeRAhkaaʾiíšaʾ  štoh. 
teeRAhwísaʾ. 

weteNAhúnahAs  čiwakiihániʾ. 
šitehnihkoótIt. 

na  noowitiwaákoʾ  inaániʾ  wah  nooNUsuuxuúʾUt. 
štoh  naawiRIstaʾaáNA  koxteeraapóʾ. 
šikoosiiNAxwéʾ. 
koxtoohnaahneésiš  niikohnuutAxítIt. 

a  tiwenapsiʾátA  štoh  witaawiRIstaʾá. 
niikoh-  nuxtaawiiʾoóčiʾ. 
toxtaapóʾ. 
toxtaapiʾaananikúxAt. 
šiisištAxwéʾ  wiináxtš. 
tičé nuutAxítIt. 

na  noowitiraáNAt. 
štoh  nuuwitiRAhwísAt  niiʾAhnux-  taanoótA. 
witinaahiwaawaáRIt  štoh. 

na  noowitiwaákoʾ  inaániʾ  skaná wiítA  na  inaániʾ  niiʾAhnuxkaáWI  nikukoxtíka. 
koxtíwiitIt. 

wehniinaahiwaaríkA  niiNAhunaahnatawaáWI  AhnišpiʾaananíkUx  tsu  tinaákUx  wiináxtš  skaná wiítA  nikunoowitikaáʾAt  nii  inaániʾ  niiʾAhnuxpiʾaananíkUx. 
nohnuutAxáWI. 

wah  niikohniihawé  pítkUx  táWIt  weʾAhnaweéNA  nuu  wehnaakaaʾiišá  –  tinaákUx  –  wiináxtš  –  skaná wiítA  –  wehnaaʾá  noowituuteéRIt. 
inaániʾ  AhnoowitiíʾAt. 

wehNUtčiríkUx  noowitiwískaʾ  nikutAxíʾ  sináNI. 
noowitIhaahkaʾiíšAt. 

tinaákUx  skaná wiítA  nootuúNAx. 
nootiihUhčitáʾAt. 
číkuʾ kanawituuteéRIt. 

naahnawaraákUx  nuu  noowitíʾAt. 
noowitiičiš-  karós. 
–  inoowitiikAxá. 
–  wah  či  taani-  kUšitAxihkoótIt. 

noowitiroosánax  xaawaarúxtiʾ  niiʾaNAsuxtAsaa-  kAháku. 
tehnuxkaʾiíšAt. 
šitehniškawiraaníkUx. 

wah  –  tipAxkúxIt  –  inaániʾ. 
teeráʾ. 
noowitiwaákoʾ  wah  –  sináNI  –  wetatAhunáx. 
a  či  weNAhunáhAs 

nooteerikaaʾiíšaʾ. 
witariwísaʾ  niiʾAhnaraa-  noótA  iiʾAhneenunuunakaáWI  akanaanuútuʾ. 
noowiti-  waákoʾ  wah  inaániʾ  wetatunáx. 
tiweneékUx. 
šitehnihkoótIt. 
šitehniškawiraaníkUx  číkuʾ. 

noowitiroosánax  niišohniškawiraaníkUx  niišohnišwiraanuuwanú. 

nawáh  WIšitihnaaWIšUhaásAt. 
WIšitiitanaxkúx  wešinihkaanunáʾU. 

nawáh–  pítkUx–  witiihé. 
witihnaanawaʾuuníkUt  neétAhkas  wehniitakaapaatštíRA  tinaákUx  neksaánuʾ. 

wah  –  inaániʾ  –  skaná wiítA  –  áxkUx  –  witeéRIt. 
AhniišaakiRAxaáhNA  –  nikuwitíʾ  –  kuúNUx tikaʾiíšAt  a  kuúNUx tuutapítaahAt  –  na  noowitiwaákoʾ  –  kuúNUx tikaʾií-  šAt  aráh  tiíNI  hináxtIt  kanaaxtooxUhuunaapóʾ  číkuʾ. 
kunoxtooxUhuunaahnaanúʾAt. 
kaakIhútA. 
tsu  nakUhutáWI  nikutunaáhe  neétAhkas  nikutIhunuuwaawíhuʾ  nakUhutáWI. 

na  áxkUx  wiiteešútš  noowitikatáʾAt. 
tuuxU-  huneewaawátI. 
číkuʾ naahtAhkukoótWIt  NAhnunáhtš. 
noowitikatáʾAt  hunaaníniʾ. 
tehnahUsAhaanúʾAt. 

Ahnawaraáwa  niitiwehnaRAhkaáWI. 
noowitIhunaaNIsánax. 

witičitaʾuuneéRIt. 
noowiteehUhtawiraáʾ. 
noowitiwaákoʾ  aráh  číkuʾ kútuuʾUt. 
nootiraawiʾaánuʾ  nakiíčI  naa-  koohtakúʾa  na  neeraaniRAxá  kaakíʾIt  tanáhaʾ. 
tiroočíWI  tiwenaraána. 
taatAsíš  tíʾIt  paatúh. 

naaniwiísuʾ  nikuwewitiwaákoʾ  witehwakaahtáʾ. 
witUtkUxuh-  taakáhAt. 
noowitinaNAhkawiraaniwiítIt. 

áxkUx  sanánat  noowiteewakaraanúʾaʾ  niitiʾAhnaRAhkaáWI. 
noowitiwaákoʾ  –  tačé NAxtaákIt. 
–  ka NAxtaákIt  wiitatshaánuʾ. 
na  –  axanaakíčI  káNIt  na  axanaakíčI  –  sáhniš. 
tAhnapIskáʾ  aatoohnaahneésš. 

na  –  áxkux  wiiteešútš  wituxtawéʾ  –  sáhniš. 
witiwákoʾ  sanánat. 
noowitiwaákoʾ  wah  tAhnaákIt  sáhniš. 
tAhnaákIt  sáhniš  tiNAhnaNAhnaanoótA. 
tatištaahnaánaʾ. 
šitatuxtAxwéʾ  wiiteešútš. 
šiteeNAxkoótIt  na  wešineetunáx. 

uunaaríčI  sanánat  noowiteewakaraanúʾaʾ  ka NAxíʾ  sanánat. 
tAxwaaWIhtiíkuʾ  sanánat. 

noowitiwaákoʾ  kaakíʾ. 
–  tatíʾ  sáhniš. 
–  tsu  kUxtaweésuʾ  skawáruʾ  šitiisuxtehkUxuúkuʾ  --  skawáruʾ  wiítA  nikuti-  kutkaákUx. 
nikutiraačítA  NAtwakáʾU  sanánat. 
nikutikuriiʾuxíštoʾ  NAtwaaWIhtikú  sanánat  sananaapIhíniʾ. 

noowitiwaákoʾ  sanánat  uunaaríčI  Ahnawakaraanoóhu  wah  šíšaʾ. 
šuxtaʾiítIt  niitiNAhnapaaríčI. 
tuxtaakawoótIt  aninaRAhkaáWI. 
tičé nuhnaánuʾ. 

noowitiwaákoʾ  –  Axtóh  kaakíʾ nikunakuútA. 
–  tatuhnaah-  naánuʾ  nooxíniʾ na šíhUx. 
kaneeníʾ  nikuNAtkuutaáNA  NAtkutaa-  wátAt. 
kutatuutaakIswaawiíšuʾ  tinaRAh-  kaáWI. 
wah  tsu  teeNAxtaákIt  wiítA. 
wetatískaʾ  tiíNI  niikoNAxuhnaakaaníštA  wah  suxtaaká  tiíNI. 
kaakatoonaahnínoʾ. 

noowitiwaákoʾ  sanánat  tinaaríčI  Ahnawakaraanoóhu  wah  nikutatskáʾ  aatoohneésš. 
wah  tiíNI  tiNAsaakaríčI  wetiraahatúhkA. 
kaakíʾ NAxkUsakuuneéRIt  štoh  naakUheešá. 
wah  wetAhunáhAs. 

na  noowitiwaákoʾ  anuú  AhnawakuNAhkaáWI  sanánat  wah  nikukooxuúʾUt. 
skaná  kaakikUhunahAsíštA. 
tsu  nikukoxtuúta  čeésuʾ  kooxeeraahnaanunáhAs  čeésuʾ. 
tatuutaakIštaanaáhUt  wiiteešútš. 
koxtuutaaksiráxAt  čeésuʾ. 
skaná  kaakAxíʾ  wiítA. 

wah  nootiraáNIš  noowitUtkUxuhtaakáhAt  niiʾAhnaRAh-  kaáWI  –  wešiniinakAhwaníku  wenihWIskáʾA  –  šiʾaasiiNAh-  niikaruuwátAt  wehnihWIskáʾ  šiʾaasiinakAhtakaa-  ráhAt. 
tsu  wituxtaakáxIš  AhnaraanataáʾU. 
kanítš  skataRAhíriš  witíʾIt  wehnaraanataáʾU. 

noowitiWIskaaxítIt  šiʾaasiinakAhnuuNIhníkA. 
kanawitíʾ  nakookAhnuúNIt. 

natsú  tuunakaáWI  wiiteešútš  kuúNUx tunaaWIhkhuúNAx  noowitiwaákoʾ  wah  niiNAxuhnaahnaanuúʾA  nooxíniʾ na čiitíʾIš  šiškuusuxtanoókuʾ. 
wah  niitinátkUx  wekaakatuunaNAhaa-  núxtA. 
koxtikawoótIt  aniNUtkUxuhtaakAháku. 

na  nikunoowitsá  nooWIšitihnanookUxítIt. 
saxtš  we-  NAhkuuNUhuníWIs  hawá  witiroohUhtákaahAt  tiwehnaNAhnunuúWI. 

a  či  weešeeNIhtakUhuhwísaʾ. 
noowituNAsaakáwiitIt  wehniinakAhkaráʾU  wešohniinaNAhkawiraaníkUx. 

áxkUx  noowitikAxaahUxítIt  wiítA. 
noowitiwaákoʾ  wekaakatakunaaNIhuuNIšawíhAt. 
Axtóh  nooNUsuuxuúʾUt  tsu  noonuxtAhká. 
kooxiNAhniWAhteekót. 
kunooxuNAhká  tiihéʾ  niinaRAhkaáWI. 
nuxtiWAhteekawót. 
niitaNAsox-  tšítIt  kooxiRAhkáwatAt. 
nikuwewitiwaakaáhuʾ. 

tsu  tinaákUx  wiítA  tuunakaáWI  witetčiíšIt. 
tiwaakaáhuʾ  iinawaaWIhtikú  tiwaakaáhuʾ  nuunuxtAhká. 
kooxiriWAhteekawót. 
niitaNAsoxtšítIt  kooxiRAhkáwatAt  na  atíštIt  neeteeraakawoótIt. 
nikutiwaakaáhuʾ  iinawaaWIhtíku. 
na  kaneenuutáxtA. 

wewitiitúhkUx  tsu  tiwehnaRAhká  hunaaníniʾ. 
witIhunuuwá  wehnihnaasštáWI  niiwehnaRAhkaáWI. 

noowitikatistatateétIt. 

híNAx  wehniihiʾaáNA  noowitiwaákoʾ  áxkUx  wiiteešútš  tatuxteewaáta. 
niihéʾ  niinataraačiraawiikUxúku  tstoóxuʾ  titawátU. 
tiraaʾaanúʾ  niiháʾ  nakutawiraátA  nootIhuukatáʾAt  aninahUsAhaanoótA. 
tiwaraataaweeroó-  ʾAt. 
nuunakukataátA  nakučitaátA  nooti-  wiítIt. 
nikiitoosuxtaáka. 
neeteeraaNAhkawátAt. 

noowitiwaákoʾ  wah  nikiišuuxiRAxá. 
koxtíʾAt. 
–  koxtIhiráxAt  áwit. 
–  noošinikuuteéRIt  na  šinikuuwaawáNIt. 
šinikukoótIt. 
tsu  kaneenuutáxtA. 

uu  noowitikatistátAt  naáNIt. 
tsu  AhnakawáʾIt  wehnihkawahIhníkA  sanánat  wehneetúhkUx. 

wah  tinaákUx  wiiteešútš  šeeweniiraahúNAx. 
číkuʾ   niikohnuuxAxaáʾA  kaakatuhneesiíšuʾ. 
–  noowitikawátAt. 
–  noowi-  tišwaawitawiraáʾAt. 
nuu  noowitIhaahkaʾiíšAt. 
noowitičiraawít  tstoóxuʾ. 
noowitešwaawiʾáʾ  štoh. 

witAhuúkaʾ. 
–  tiweneečiraáhkUx  tstoóxuʾ. 
–  tunaahé. 
wah  nikukoxtohnaáka. 
wah  štoh  tuúxAt. 
uu  ituukatáʾAt. 
anuunakUhuukaataʾiišátA  tuukunootIhuukaatawiíʾAt  skaweéraaʾuʾ. 
–  niiháʾ  kaakitskátox. 
–  nootIhuukatáʾAt. 
anuú  –  nootiikatáʾAt  niitiNAtwaakAhú  –  naahwaraa-  taaweerooʾátA. 
–  nuutičitaʾuúkUt. 
nootiwiítIt. 
–  koxtiwiítIt. 
koxtoonaakuníkUx. 
áxkUx  noowitiiwóʾ. 

noowitiwaákoʾ  skaná wiítA  tsu  kunoošikoxtIhatúhkA  šinaatáNI. 
áwit  šuxtaapóʾ. 
tsu  –  šinaatáNI  –  šikoxtíWA  nátkAt. 

tiwehnaRAhwó  wehnaRAhwó  wehnaRAsawiraáwo  noowituuniíWIs. 
noowitiwaákoʾ  wah  –  inaániʾ  –  wah  wetsihkúxtA  čeésuʾ. 

wah  –  wewitinanuhkáʾIt  neétAhkas–  nehkuutinikatákUx. 
čituúʾuʾ  witiRAhkawátAt. 
tsu  tiiʾAhnakawáʾIt  wititkatawaawaáRIt  sanánat  AhnihnaasštáWI. 

wah  tsu  tinaákUx  wiiteešútš  –  skaná wiítA  –  noowiti-  kúxIt  inaániʾ  pAxčiíšuʾ. 
noowitiwaákoʾ  wah  sináNI  wetsíhWA. 
atíštIt  šikoxteekúx  itaraapIswó  iinataraakítAt. 
–  atíʾAx  atináʾ  –  šikooxooteéRIt. 

hawá  nootiikawátat  čeésuʾ.–  noowititawiraáʾAt.–  noowi-  tiRAhčítA  šohnihnuníkUx. 
wah  witiwísAt. 
nawáh  tiiʾAhnaahtehkuxtaapaáRIt. 
parúNIt  toxtaapóʾ. 

nootiinuuwáʾAx. 
nooteeraánaʾ  híNAx. 
wewitiihaah-  tawiitíkuʾ. 
witaraanuukaataʾiíšaʾ  tiiháʾ  aninuuxitUh-  nuukaatákUx  niiʾAhneetUhpakútkUx  niiʾAhnatoxtaakítAt. 
witiraanuukatáʾAt. 

noowitiwaákoʾ  skaná wiítA  wah  atíʾAx  atináʾ  tineékUx  –  šinaatáNI. 
či  –  šinihkoótIt. 
tatunáx. 
nikuwenuhnáʾA  tiwenatinaaNAhkaaʾiišá. 
tikoxtaaNAh-  kawiraaniwiítIt  štoh  na  wekaneenuutAxítIt  niiʾAhniišIskáʾA  koxtohnaáka. 

wah  tsu  aniweNAheešAhíšU  sanánat  noowituNAsaʾuúkUt  niitinaakAhnaahkáWI. 
číkuʾ kanawitiitakakaáxuʾ. 
áxkUx  wiítA  noowitiraaWIhnuúkAt. 
inoó tákuʾ kanawitiikaákUx. 
pakúhtuʾ  šaNAhkawátAt. 

noowitikawátAt. 
noowitiwaákoʾ  pakúhtuʾ  číkuʾ tehna-  raáNAt. 
tákuʾ kaakiikaákUx. 

noowitiitUhčiwátAt. 
niikohnaahtakúwoʾ. 

tsu  wewitaRAhwísaʾ  nataraakíčI  sáhniš. 
wešinee-  niwísaʾ  anináʾU  wiiteešútš  šohniškootíkA  AhnišpiʾaananíkUx.