XML version dated March 02, 2004. © Douglas R. Parks, Indiana University.

12

The Boy and the Hoop

Game of the Buffalo

Alfred Morsette

anuu  naapakúhtuʾ  wewitipsiraaNIhuúʾU  tsu  šinikuusuxtaa-  ʾiitawíhA  kuNAhúx  natiniiNIškaákUx  atíʾAx. 
tuxtaaʾiitUxtaná  –  nakunaaʾiiwaawaátI  tsu  –  niiNAhkuuxItkáʾU  wah  tiwenatunaaʾiitIštáNIt. 

wiítA  –  wiináxtš–  witirá–  weNAhkuWIskáʾA  –  aataraáhNA  taawirás  –  aatoostaawiraáhNA  weNAhkuwapanú  –  atíʾAx  škuusuxtóʾ  taawirás. 
tatskáʾ  aatoostaawiraáhNA. 

na  tinaákUx  wiítA  nootikawátAt. 
nootíʾAt  weh-  nuhNAxwé  –  haakaawíʾuʾ–  NAhaáʾU  wehnaWIskáʾA  aatoostaawiraáhNA. 
witíʾ  haakaawíʾuʾ  niikohnuútuʾ  aaNIhuúNU  na  kanaʾaaNIhuúNU. 

wah  WIšititkaapaačíštI  tanáhaʾ  áxkUx  tanáhaʾ  čiitíʾIš  weniitapsiwaáhnu. 
wah  noowitiwaákoʾ  nikukóxtiʾ. 
nikUšikoxtiítI  –  NAxihnaáʾU. 
–  šikoxtUstaawirá. 
nikutátuuʾUt  tatiniinaapiRIhuúʾU  taawirás. 
nikuneetIs-  kaaxiíkuʾ  –  číkuʾ nikuʾaaxuhnaaʾuúʾA  –  nikUšiNItkuraawiruuwanú  wiináxtš  wešinatiitiRAxtáNI. 

wah  –  tinaákUx  –  nikunoowiwiteewíroʾ  haakaawíʾuʾ. 
wewitíʾ  tanáhaʾ  hukós  weniitapsiwaáhnu  čiitíʾIš. 

nooteerikaaʾiíšaʾ. 
noowitiwaákoʾ  wah  nathaáʾU  wetíʾ  atíštIt  NAxkuraáhNA  tinaákUx. 
wešitA-  xiítI. 
tinaákUx  tiwaaRUxtíʾ  haakaawíʾuʾ. 
psaawítš  witiwaaRUxtíʾ. 
nakUstaawíra  nakoosšaWIsátA  nooteeráʾ. 
nootikúx  atíštIt. 
naahnookaakiihúna. 

na  –  nikunoowituúta  –  tinaákUx  –  wiináxtš  –  weNAh-  kuRAhunaʾoowá  weNAhkustaawirá. 
noowitiraawiruuwanúʾ  tinaákUx  wiináxtš  wenehkustaawirá. 

wah–  nootiraaká  –  naakaawiraáʾuʾ  weNAhkuraawiruuwanú  tinaákUx–  wiináxtš. 
noowitiwaákoʾ–  sčiríhtš  sčiRIhtšutaRAháxuʾ. 
noowiwitiʾús  niiʾAhnaaWIswó  tinaákUx  haakaawíʾuʾ. 

wešinehkoowaníkA  wešinehkuriišawanikú  pítkUx  niiNAhkuutAhuNAhwiitikú  teškúNIt  nikunakuúkUx  haakaawíʾuʾ  niiwešinaáxA  niíšuʾ  –  wah  –  nikuwetiraawiríwoʾ. 

wah  tsu  sčiríhtš nehčítA  nukunuutaawaanú  witiišá  teškúNIt  wehnuhteeriiʾaáhNA  tinaákUx  wiináxtš  wewitohnuhnaawiruuwaawanú. 
tinaáxA  –  sčiríhtš–  wewitiišá  teškúNIt  niiʾAhnaawó  haakaawíʾuʾ  weNAhkuutUhuuNIsaapiraátA. 
sčiríhtš  noowitipAxuhkaáʾAt. 
noowituunikúxAx  wešohniiNAxwé. 
uuu  witIhunáhAs. 

sčiríhtš  wetuunikúxAx  sčiRIhtšutaRAháxuʾ. 
uu  wehnaátA  –  sčiríhtš–  noowiwititoonaahkataʾús. 
witotčiskákUx  wehnaaweétA  wehnétkA. 

wah  –  saákAx–  nooWIšitihtaʾút  tinaákUx  nooNUsuxčiskákUx  haakaawíʾuʾ. 
psaawítš  nooWIšitihtaʾút  saákAx. 
nuu  nooWIšitíNAt  hunaaníniʾ. 
číkuʾ teeNAhunaanuúhAt  haawíNIt. 

witičirikaʾá  sčiríhtš. 
nookanawitotčiskákUx. 
wah  noowitiihunaaNIsaNAxá  čeésuʾ  wenaRAxwé. 
aa  číkuʾ wekutatatakaaráhAt. 
aa  –  Axtóh  tatoosuxčiskákUx  witinaatuúsA. 
nikuwituutAsšuúʾIt. 

atsú  tinaákUx  wiináxtš  noowitiRAxweesítIt  wehnačikAxčitAhuunaweewaarikú  wehnaričíkAt  wehnuhnu-  náhAs  psaawítš. 
–  wah  uu  noowitičitáʾAt. 
–  witiwaákUx  wehnačíkAt. 
noowitiwaákoʾ–  takohnáʾU–  kananooxuúkaʾ. 
taaxItkaNAsakaaruuwaaháNIt  tákuʾ niikooNAxíʾ. 

tinaaríčI  wiináxtš  noowititawiraáʾAt. 
wehnareewaawa-  tíRA  AhnoowitireekaríkUs  hunaaníniʾ. 
noowiteéka. 
tIhuúkAt. 
inoowitiíkUx  sápat. 

hee  –  atinátš  –  naahuunéʾ  nooNAxiwaawanú. 
wah  šuxwiítIt. 
–  noowitihnaahánoʾ  taakáxtš. 
–  na  wetikunuuNAsáʾUx  atinátš. 

noowitiwaákoʾ  aa  atinátš  naahuunéʾ  wekaakAxiínaʾ. 
tatuhneesiíšuʾ  niinaraačitáWI. 
nawáh  šikoxtanuúta. 
šikoxtootkaapaačíštI. 
šikoxtootwiíʾaʾ  niiweNAxWIskáʾA. 
nawáh  ákaʾ  nooNAhiínaʾ  nooteekánikUx. 
kaaka-  raawiraahíštA. 
tuukunoxtíʾAt. 

wah  tsu  tinaákUx  wiináxtš  noowitiwaákoʾ  wah  šuúxAt. 
niitiweNAxUsuuxaáNA  IščíkAt  kooxootkáxaʾ. 

tinaákUx  wiiteešútš  noowiteeWIsítIt. 
nootíʾAt. 
anuú  witiwaákUx. 
noowitikatáʾAt  wenakucíkAt  niiʾAh-  nawaákAhu. 

uu  kananeehuukAhíšiʾ. 
tAxtaakItkaNAsakaaruuwaa-  haákuʾ. 
tatinihčiraahaáʾ. 
nikuwitiwaawaakaáhuʾ. 

tinaaríčI  wiináxtš  noowititawiraáʾAt. 
wehnareewaawa-  tíRA  AhnareekawiRAxwé  na  noowitiireékA. 
xuúhuniʾ. 
nooWIšitiisiRAxuúkAt. 

haa  –  atinátš  naahuunéʾ  NAxiwaawanú. 
–  wah  šuxwiítit. 
kooxIhaakawáʾAs. 

nooWIšitihkaanúnoʾ  wešinawaawáʾA. 

atinátš  tatuhneesiíšuʾ  niiNAxuúNU. 
wah  ákaʾ  anuú  neekánikUx. 
anuú  nikiišuxwísAt. 
wah  tsu  nuukunoošoxtíWA. 
tinaákUx  –  witiwísAt  neečiwíNA  –  nii  awít  AhnuxWIsátA. 
nuukunoošoxtíWA  čeésuʾ. 
šikoxtootaweeroóʾAt. 
anuú  kooxiraanaáNIš  wetataraaNAhWIsúhtA  aniiNAxWIskáʾA–  niiwenaákUx  –  šiNAxiitíRA. 
nikuwetuúʾUt  weteesšawíʾAt  wenuNAsáʾUx. 
wetíʾ  nataakuraakičinaanuúNU 

wah  nuu  nootíʾAt. 
noowitiwísAt. 

noowitiwaákoʾ  haa  tákuʾ niikooNAxíʾ  wenaakUhuukAhíšuʾ  taaxItkaNAsakaaruuwaahaákuʾ. 
parúNIt  na tAhuúkaʾ. 

noowitihneekaríkUt. 
noowitiisiRAxuúkAt. 
uu  noowitiíkUx  sápat. 
witiwaákoʾ  aa  atinátš  naahuunéʾ  nooNAxiwaawanú. 

atsú  weWIšitIhuúpA  áwit  šooNUsuuxeéRIt  aNIšináʾU  sápat  pítkUx. 
–  wah  táWIt  wewituhnaánuʾ  –  na  šeeweniíʾU. 

na  noowitiwaákoʾ  tinaákUx  taakunoxteeraahnaanoo-  hunaáNIš  tiiháʾ  niitinatiniinakaáWI. 
koxteeraapIswóʾ. 
teškúNIt  tiíhiʾ–  niiwenaákUx  –  wešiNAxiitíRA. 

wah  nikuwewitíʾIt  čipáNUs  na  sUxčítA  na  suunukátox. 
wah  nikuwetíʾIt  ikaániʾ  tiwena-  raanoótA  wešineenunuúNU  tinaákUx  wiináxts. 

noowitiwaákoʾ  suunukátox  wah  nikukoxtIhiRAxá. 
noowitikataʾuúkUt  wehnuhnunaahnataWIhú  nuuwehnakaátA  tsu  tinaákUx  noowiteenuutaweéraʾ  wehnuuNItkarátA  wenaraanátA. 

noowitiwaákoʾ  wah  čeésuʾ  tikiišuúxAt. 
nikiisuuxá  haáwaʾ. 
nikuuxUhuuNIsšawiʾoóxIt. 

uunaákUx  čipáNUs  nootíʾAt. 

uu  na  uunaákUx  čeésuʾ  nikunoowituúta  wehnakatoókUt  wehnaátA. 

atsú  –  tinaákUx  wiináxtš  –  noowiteewiíʾaʾ  wehnuhnunaahnataWIhú. 

wah  –  čiitíʾIš  –  nikuwituhnaanaánuʾ. 
noowitiwaákoʾ  nuunaákUx  atinátš  wetataraaNAsariiwaátAt  niineetuu-  noótA. 
wah  šuxčirikuuxá. 
niikooxeewíʾooxIt  šineenuhnaaʾiitawíhA  niinakúʾU. 
(na  niiháʾ  wetikuunaahunáhAs  wewitinaawi-  ráʾU  wenatariiwaatátA.). 

a  noowitistaawiráʾ. 
nikuwewitíʾ  šohneenunaáhu. 
nikuwitíʾ  psaawítš  anináʾU  tiwenaRAxwé. 

nuuwenehkiíʾa  tinaákUx  wiináxtš  witiwaákoʾ  siináNI  tiweneetihwísaʾ. 

nuunaákUx  –  psaawítš  noowitiwaákoʾ  heeʾ  –  weneetuhnee-  siíšuʾ. 
tatuhneesiíšuʾ  wetAxiínaʾ. 
uu  wetikuriWAhtee-  kootíhuʾ. 
–  číkuʾ kaakataakawaásuʾ  siíno. 
–  šinakukuRAhuu-  kátA  noošitikuutáWI. 
kaakíʾ číkuʾ niiNItkuutaáNA  číkuʾ nakUhaakawáʾAs. 
wetikuNAsáʾUx. 
wah  šuxčinaawaáhIš. 

noowitiraawíʾAt. 
–  nooWIšitihkúx. 
–  weWIšitiitAsíštA. 

tsu  tinaákUx  wiináxtš  wetuhnaasíštA  niiwešohninátA. 
uu  –  noowitiičitaáRIt  anuú  AhnaanituunoótA  –  noowiteeraaWIš-  kaaʾaáhuʾ  anuú  huunísAt. 
witunaaWIšiwiísuʾ. 

noowitíʾAt. 
witičitáʾAt. 
noowitiiwanúʾ  wiináxtš. 
witehtakoówaʾ. 
noowitiwísAt  na  noowitiwaákoʾ  aa  tineetotčiríkUx. 

na  –  noowitiwaákoʾ  tinaaríčI–  wiináxts  tačé NAxíʾ. 

witiwaákoʾ  tuunaáʾa  Ahnootatiwaawanúʾ. 
koosiiNIhtakoówaʾ 

noowitiwaákoʾ  tinaaríčI  wiináxtš  kananiihuunačeésU  štaanápaaʾAt  atíkaʾ  tiiNIšUhuunaaʾít. 

tiihunuúkAt. 
witiwaákoʾ  atíkaʾ  tinawaawanú  wiináxtš  tiwískaʾ  aasiiNIhtakoówa. 

na  –  noowitiwaákoʾ  ikaániʾ  hee  –  šitaʾoowaa-  hatkUxuúkuʾ. 
noošiteekootíkuʾ. 
noošiteečitstaráʾ. 
kunakuhtaanaʾooxíkuʾ 

noowitíʾAt  štaanápaaʾAt  na  noowitiwaákoʾ  atíkaʾ  tiwaakaáhuʾ  šitakooruutikUxuúkuʾ  šinaakuʾoowaahatkú. 

noowitiwaákoʾ  uunaaríčI  Axtóh  kaakíʾ niikuNItkuu-  taáNA. 
Ahnootatiwaawanúʾ. 
kaakatinihniíhiʾ  číkuʾ niinakoótA  natihWIsá. 
koosíhtI. 
inaániʾ  wetAtWIskáʾ  NIsIhkúʾU. 

nootiihunuúkAt  štaanápaaʾAt. 
noowitiwaákoʾ  atíkaʾ  tiwaakaáhuʾ  číkuʾ kaakatinihniíhiʾ  niinakoótA  číkuʾ niina-  kuteeNIhú. 
na  weneetihwísaʾ. 
tatskáʾ  NIsIhkúʾU  inaániʾ  nataakuraahtíRA  ákaʾ  nataakuraahnaanoótA. 
šikoxtootIštatataawaahaákuʾ. 

nawáh  –  wah  –  nikukooxuúʾUt. 
aniišiisuuxiRAxuúkaʾ. 

noowitiraanúʾAt. 

wah  –  tinaákUx  –  súxtIt  –  witiwaaRUxtíʾ  –  niikóhnoʾ. 

noowitiwaákoʾ  hee  šiišuuxaakawáʾAs. 
ničiišanaáxuʾ  WIšitihnaahaánus. 

na  noowiwitiinawáʾus. 

noowitiwaákoʾ  štaanápaaʾAt  –  atíkaʾ  tiWIskáʾ  –  aasii-  sáWA. 

hee  tAxuutiRIhkaasuúhUx. 
kanaanakUsuxtakaásuʾ. 

noowitiwaákoʾ  atíkaʾ  tiwaakaáhuʾ  tAxuutiRIhkaa-  suúhUx. 
axUstakakaásuʾ  áNA  weNAxiníhkUx. 

noowitiwaákoʾ  číkuʾ kaakuúʾUt. 
wah  tsu  wewitiwaaRUxtíʾ  tinaaríčI  wiináxtš  haáwaʾ. 

wešohnunaaʾiiwaawaátI  noowitiwaákoʾ  štaanápaaʾAt  tikukaasuuhíštA. 

tinaákUx  –  wiináxtš  noowitiwaákoʾ  wah  –  WIštéh. 
kooxuunaaheereétIt  tinaaxiRIhkaasuúhu. 
nootíʾAt. 
Itkanaahtuúsuʾ  noowitiswikhuukároʾ. 
wah  kooxeeraačiwátAt. 

nookanawitiiRIhkaásuʾ. 

witAheéšaʾ. 
haa  kanaaNAxuuxiRIhkaásuʾ  štaanápaaʾAt. 

atíkaʾ  tinaaríčI  wiináxtš  wetikuutIsáWI. 
wekaakaatiRIhkaásuʾ. 

uu  wewitiraaNAhuuNIsšteehuúʾU  ikaániʾ. 
na  Axtóh  nakuunaaheéRA. 

witiwaákoʾ  číkuʾ AhnookaneetehnuutAxitikUxuúkuʾ  tiihéʾ  tiNAxtakunuuwaáWI. 

noowitiwaákoʾ  tinaákUx  štaanápaaʾAt  heeʾ  koxtanuu-  naaʾít. 
–  neešaánuʾ  –  nikuraahneešaáNU  wiiteešútš  tirá. 
tuuxIsšóʾ  psaawítš. 
na  neeneeriwísaʾ  sčiríhtš. 
nikuwiti-  taʾút. 
–  tinaahnaariwísaʾ. 
neešiiniíNAt. 
–  tuuxIskáʾ  šiʾaaxkuunaapíhA. 
neešiiniíNAt. 
neešiinihtaʾút. 
wah  nikuraahneešaáNU  nikutíra. 

nuuháʾ  –  WIšiteenuxtáʾ. 
nuuháʾ–  Ahnuuxunuu-  waáWI  áskAt  nikuWIšiteénaʾ  anináʾU  psaawítš. 
nikuwitíʾ. 
či  nikuníʾ  tiwenaRAxwé. 

noowitiwaákoʾ–  haa  –  tunaaʾiitUxé. 
wetAxunaaʾít. 
witiwaákoʾ  čukú nooneéka  niišohniná. 

noowitiwaákoʾ  anuú  ituunuukaríkAt  naa-  kaáWI  –  nikUšitína. 
kunaáʾuʾ  –  niinaRAsawaáWI  nikutítA. 
uu  šitiitAsíštA. 

nawáh  noowituhnaaʾiitáWI. 
noowitiwaákoʾ  nikutatih-  naánaʾ  tiweNAxtaraʾó. 
wah  nikutatihnaánaʾ. 
nikutatiíʾIt  psaawítš. 
tinaákUx  štaanápaaʾAt  nikuwitiniinaaʾiitíhuʾ. 

noowitiwaákoʾ  atíkaʾ  tinaaríčI  wiináxtš  niinooxá  niiNAhunuuwaáWI  skatúNAt  wehnaáʾa  nikuwitohnaánaʾ  tišininuuwanú  psaawítš. 
nikuwitáʾ. 
nikuwituhnáʾA  tiwenaWIsá. 
weneeWIskáʾ  šiNIsIhkukúxIt  nakurikaaʾiišátA. 

wah  witiwaákoʾ  –  tinaákUx  súxtIt  hee  –  atinátš  číkuʾ koxtanuúta  čeésuʾ  niiweNAxkunuNAhuunuúʾA  tinaaríčI  wiináxtš  weNAxuutIsawíhA  nuuxiRIhkaasuúhu. 
weneešunaaheéRIt. 
wah  čeésuʾ  číkuʾ koxtanuúta. 
wah  koxtanuunaáNAt. 
wah  koxtikúxIt. 

noowitiwaákoʾ  hawáh  šiišuuxawireehaáʾAs  tišináxkUx. 
itiiniWIsá  –  wah  wešitAxunikUxAxíštA  –  čeésuʾ. 
inooʾitakuh-  naakunaaWIsátA  a  čituúʾuʾ  wetatakuraahnaanunáhAs. 
čituúʾuʾ  tinataraahnaanoótA  koxtakuuraakawoótIt. 
wah  tsu  nii-  kohnatuhniiʾUxIšúʾ  wetatinaahíštA. 

noowitiwaákoʾ  koxtuuxUhuúNAt. 
koxtiraawičirikaáʾAt. 
niinatáWI  niišinihkúxku  AhnaawičirikaáʾAt. 
na  Ištóh  itátA  na  neetíkuxIt. 
wah  šiisuuxuneehaaNIhuúʾU. 

nootíʾAt  tinaákUx  súxtIt  ikaániʾ. 
tiisAhkáʾAt  niiʾAhnaákUx  AhniiNAhneešaáNU. 
WIšitinikawaátš  tsu  weneeraawičirikaáWA. 
anuú  witanustákUx  psaawítš. 
witiraawičirikaáWA  niiʾAhnatáWI  –  niinakuutaáNA  –  nakuWIsátA. 
na  witiroosawísAt. 
nooteekaaʾiíšaʾ. 

witiwaákoʾ  štaanápaaʾAt  atíkaʾ  tičé weNAxuhneésiš. 

witiwaákoʾ  –  koxtíkuxIt. 
–  wetatuhneésiš  niinakuutaáNA  NItWIsátA  niinatáWI. 
wah  tsu  šiisuuxuneehaaNIhuúʾU. 
niiháʾ  –  neešiišíRAt. 
–  wah  –  niiNAxiišá–  nikuwešitAxWAhúhtA. 
neewitiišeewíroʾ  wiinásts  štoh. 
weWIšitíʾA  wiiteešútš  ápIs. 

tinaákUx  –  súxtIt  –  tsu  –  nootíʾAt. 
–  nooweNIhkunaa-  ʾiiwaawaátI  tsu  wewitiraawicirikaáʾAt. 
noowiwiteewíroʾ  čeésuʾ  saákAx. 
noowitiihUhkatawiíʾAt  nooniinatáWI. 

wah  atinátš  nikutootuníʾaʾ. 

híNAx  –  katistatatákAt  –  tiroohuunaWIsítIt  tinaákUx  súxtIt. 
tiriwísAt  niišinaákUx  čeésuʾ. 

nooWIšitikúxIt. 
tsu  tinaákUx  súxtIt  noo-  tíʾAt  niinanuunakaáWI. 

aa  wetIhunáhAs  psaawítš. 
wešitihtaʾút. 

noowituuNAhkaruuwátAt  hináxtIt. 
tsu  weWIšitiini-  kúxAx  tišinawaaríčI. 

štaanápaaʾAt  noowituutapitaáhAt. 
wah  siináNI  šuúxAt. 
niraahunuuwaáhAs  kooxikuúʾA  niiNAxuutuúʾA  tiNAxuuNIsahNIšeéRA  wiiteešútš. 

wah  tsu  wehnuhnaaNIsAhkáwaahAt  tiiháʾ  wiináxtš  tuxkaaʾá. 
čuwekunáʾAt. 

aa  číkuʾ niiwekohnáʾAt. 
Ahnootiwaawanuuxuúkuʾ. 

štaanápaaʾAt  noowitiwísAt. 

čuwekunáʾAt  šiNAxuxtíRA. 

aa  –  číkuʾ niiwekohnáʾAt. 
Axtóh  –  tákuʾ šikaaka-  tiítI. 
šitikukooruutikUxuúkuʾ  tákuʾ šiNItkuxtíRA. 
wewitikaapaatšwaahnúʾ. 

tiiNAhnaačiteeʾá. 

atsú  tinaákUx  –  wiiteešútš  –  wenaraʾá  psaawítš  tatariiwaátaʾ  tiNAhunaanúʾa. 

wah  atíkaʾ  wešitAxkoosšteéRAt  niiweši-  NAxkunuutaawaáNA. 
wah  –  wešitátWA  –  tinaaríčI  šinaatáNI. 

noowiteekatáʾ. 

wah  siináNI  šuúxAt  čeésuʾ  niiNAxinihnunaanúhAt. 

teewáNIt  psaawítš. 
tiihuuniriwátAt  hukós. 
noowitiRAhčíš. 

weNAhuhwaawáʾA  noowitiwaákoʾ  siináNI  wetAxkuu-  ričíšAt. 
atsú  nikukaawačiitaáNA  tsu  kunoxtíʾAt  tiWIsíRIš  atíʾAx  atináʾ  niiNAhunuuwaáWI. 
tsu  tatoosíštA. 
cikú  niiNAxkuWIskáʾA  nikutuúʾUt. 

noowitíʾAt  –  tinaaríčI  –  wiináxtš. 
nootikaaʾiíšAt. 
noowitIhuúkAt. 

noowitiwaákoʾ  atináʾ  šuxkAhíNIt. 
wetatihwísaʾ. 

noowitiwaákoʾ  aa  na  noošinakukuutAharaáhNA. 

witiwaákoʾ  –  tinaákUx  hiʾáxtiʾ  aa  –  číkuʾ kaakuúʾUt  súxtIt. 
–  šuuxiriwátAt. 
šuxkAhíNIt. 
–  wetsakuhnunáhAs  wiináxtš. 
nootseenunuuNUxtíhIt. 

tinaákUx  sápat  noowitiiríwatAt. 
nootikAhíNIt. 
na  noowitiíkUx  wiiteešútš  šohnaahaáʾU. 

noowitiwaákoʾ  atíʾAx  –  atináʾ  –  wetatuxtAxwéʾ  wačéh  –  inaániʾ. 
–  nikuhnunáhAs  psaawítš. 
na  weneetiniitariiwaátaʾ. 
taanikutuutAxiruútIt. 

na  –  wetíʾAt  tsu  niinawaawanuuxukú  –  niinanuhnunaa-  núhAt. 
wah  štoh  wetíʾAt. 
wetehnikuuNUxtiWAhteekootíhuʾ. 
wah  tsu  taanikuneewaákoʾ  kooxikuutAsíštA  nii-  NItkoótA  na  niiNItkuWIskáʾA  nikukooxuúʾUt. 

nawáh  taanikunootiiraaʾiitúxAt.